 |
|
|
|
||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||
Rudolf Śmiałowski Współtwórca Politechniki Krakowskiej i Wydziału Architektury
Urodzony w 1903 r. we Lwowie; obrońca Lwowa (1918). Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej (1923 - 1928) - dyplom w 1929 r., starszy asystent Katedry Budownictwa WA PL u prof. T. Obmińskiego. Po przeniesieniu do Warszawy do 1939 r. wykładowca w Państwowej Szkole Budownictwa oraz w Żeńskiej Szkole Architektury im. St. Noakowskiego. W okresie okupacji dyrektor miejskiej Szkoły Budowlanej II° - wykłady z budownictwa ogólnego i budownictwa miejskiego - w której prowadzono również tajne nauczanie na stopniu akademickim*. Uczestnik powstania warszawskiego (dowódca obrony Pałacu Staszica) - ciężko ranny. Po upadku powstania osiedla się w Zakopanem, gdzie kieruje tajną ekspozyturą Wydziału Architektonicznego Politechniki Warszawskiej - wykłada tu budownictwo ogólne i geometrię wykreślną. W 1945 r. współorganizuje Wydziały Politechniczne Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie - w tym także Wydział Architektury, na którym objął Katedrę Budownictwa Ogólnego. W latach 1948 - 1951 był dziekanem Wydziału Architektury. W 1949 r. uzyskuje tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1966 r. - tytuł profesora zwyczajnego. opracował JK * Nauczanie tajne obejmowało: politechniczny kurs inwentaryzacji i konserwacji zabytków - którego program był uzgodniony z Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej. W szkole i na kursie wykłady i ćwiczenia prowadzili m.in.: J. Zachwatowicz, Z. Skibniewski, L. Niemojewski, P. Biegański, G. Ciołek, B. Lachert, T. Kluz. Ważniejsze projekty i realizacje architektoniczne 1925 - 1939
1939 - 1944
po 1945
Wg opracowania
RUDOLF ŚMIAŁOWSKI - obywatel Lwowa, Warszawy
Rudolf Śmiałowski to z jednej strony osobowość nieprzeciętna - profesor kilku polskich wyższych uczelni, dydaktyk i naukowiec, wreszcie gorący patriota i czynny zawodowo architekt, z drugiej jednak strony - jeden z tych, którzy kształtowali kulturę Polski w XX wieku. W trudnym czasie dwukrotnego budowania naszej państwowości potrzebni byli przede wszystkim ludzie wykształceni, z inicjatywą i talentami organizatorskimi, solidni w pracy, skromni, lecz bezkompromisowi i wierni narodowym ideałom.
Miałem szczęście poznać profesora Śmiałowskiego osobiście - uczestnicząc w jego wykładach i zdając egzamin ustny (o dziwo pozytywnie!) na semestrze trzecim z przedmiotu budownictwo ogólne i fizyka budowli. Tak się złożyło, że gdy ja zaczynałem studia architektoniczne na krakowskiej uczelni, Profesor kończył na niej pracę. Później, gdy podjąłem pracę w Zakładzie Budownictwa Ogólnego Instytutu Architektury i Planowania Wsi PK, spotykałem się z Nim w czasie wyjazdów Studenckiego Koła Naukowego oraz na wspólnym wyjeździe studialnym w rejon Białej Podlaskiej, gdzie był konsultantem przy typowaniu zabytkowych budynków drewnianych do muzealnego skansenu. Choć na studiach bardzo baliśmy się zdawać u niego egzamin, to przecież większość w końcu go zdawała. Przy bliższym poznaniu Profesor okazywał się pogodnym i dowcipnym gawędziarzem.
Gdy podjąłem samodzielne badania i studia naukowe, miałem okazję poznać jego znaczący dorobek - zwłaszcza dotyczący drewnianej architektury ludowej w Polsce (na Podhalu - budownictwo pasterskie i na ziemi lubuskiej - budownictwo drewniane i młyny wietrzne). Wówczas też zauważyłem, że moje badania nad drewnianą architekturą cerkiewną, choć nie inspirowane osobiście przez Profesora, lecz przez jego małżonkę - profesor Elżbietę Dąmbską-Śmiałowską - są jakby kontynuacją ich wspólnych badań, a także badań lwowskiego naukowca - profesora Tadeusza Obmińskiego, z którym profesor Śmiałowski współpracował przed II wojną światową. Warto zauważyć, że współpracownikiem profesora Obmińskiego był również ojciec Aleksandra Nikodemowicza długoletniego (dziś emerytowanego) pracownika Katedry Budownictwa i Zakładu Budownictwa Ogólnego WA PK.
Rudolf Śmiałowski trafił do Krakowa po latach spędzonych w rodzinnym Lwowie, Warszawie i Zakopanem. Tutaj tworzył wraz z Adolfem Szyszko-Bohuszem i Izydorem Stella-Sawickim, początkowo na Wawelu, a później w dawnych koszarach austriackich przy ul. Warszawskiej, Wydział Architektury (w ramach Wydziałów Politechnicznych AGH). Profesor wyróżniał się talentem organizatorskim, poświęcał wiele sił na pracę na wydziale (dziekan w latach 1948 - 1951, prodziekan 1962 - 1964) i w Senacie uczelni (1945 - 1957 i 1960 - 1961). Oprócz pracy na PK wykładał także budownictwo ludowe na Uniwersytecie Jagiellońskim i w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej, zorganizował również Studium Magisterskie Wydziału Architektury PK w Gliwicach, kierując nim w latach 1957 - 1959.
Profesor był inicjatorem, projektantem i kierownikiem prac związanych z nadbudową budynku naszego wydziału przy ul. Warszawskiej. Tutaj wsławił się sprawnym, choć przeprowadzonym przy skromnych środkach technicznych, podniesieniem o jedną kondygnację drewnianej więźby dachu.
Wydaje się, że dydaktyce poświęcił najwięcej ze swego życia. W Krakowie w prowadzonej przez siebie Katedrze Budownictwa Ogólnego zorganizował także Zakład Fotografiki Naukowej, Muzeum Materiałoznawstwa i Konstrukcji Architektonicznych, Laboratorium Badawcze Konstrukcji Architektonicznych i bibliotekę zakładową. Zainicjował również wykonywanie szeregu modeli dydaktycznych - zwłaszcza konstrukcji drewnianych, które wykonywał nieoceniony pan Franciszek Giza - niedościgły znawca drewna. Zdaniem Profesora przeszłość ciągle nie była dostatecznie wykorzystana w nauczaniu, a przecież logika drewnianych konstrukcji potrafi oczarować bez reszty. Wspominam studencką rozmowę z Profesorem i retoryczne pytanie, które obecnie przypomniał także profesor Wiktor Zin: czy mógłby istnieć postęp, gdybyśmy nie oglądali się wstecz? Niestety, po odejściu profesora Śmiałowskiego na emeryturę ten dorobek został rozproszony, a ostatnie gabloty muzealne usunięte z korytarzy naszego Wydziału kilka lat temu.
Okazało się, że nie ma już miejsca dla pomocy naukowych, bez których jakże trudno jest teraz uczyć materiałoznawstwa czy budownictwa - tej "anatomii" architektury. Jan Kurek
|
|||||||||||||||||||||||
