NAUKA I TECHNIKA W PK

Marek M. Górski

    XXIII Konferencja IATUL (International Association of Technological University Libraries) tym razem przywiodła jej uczestników do samego środka Stanów Zjednoczonych, do znanego z wielu westernów i legend o Dzikim Zachodzie Kansas City. Miasto położone u zbiegu rzek Missouri i Kansas, wśród rozległych, pofalowanych, zielonych prerii, na których można spotkać pasące się bizony, w żaden sposób nie przypomina swojego “westernowego” wizerunku. Nowoczesne “city”, ekskluzywne Country Club Plaza i spokojne, nieco senne przedmieścia charakteryzują tę niespełna 2-milionową metropolię. Elementem charakterystycznym dla Kansas City jest niezwykła liczba fontann (160), które możemy napotkać na każdym kroku. Powoduje to, że miasto reklamuje się jako The City of Fountains. Są one nie tylko ozdobą, ale niosą ukojenie i ochłodę w upalnym klimacie charakteryzującym stany Missouri i Kansas. Nie tylko dzieci, ale często dorośli chętnie korzystają z orzeźwiającej kąpieli, jaką oferują wodne rzeźby.

fot. R. Innman	fot. M. Górski
Linda Hall Library – widok od strony południowej,	Linda Hall Library,

   Organizatorem konferencji IATUL była Linda Hall Library, która mimo że jest usytuowana w obrębie kampusu uniwersyteckiego i tam również działa, formalnie nie wchodzi w skład University of Missouri-Kansas City, stanowiąc samodzielną, współpracującą z uniwersytetem bibliotekę naukową. Budynek biblioteczny w stylu art déco położony jest w pięknym zespole parkowym, pełnym kwiatów, niezwykłych ptaków (m.in. orły)
i wiewiórek. Panująca wewnątrz atmosfera bardziej przypomina muzeum niż bibliotekę. Obok interesujących starych zbiorów, w gablotach są eksponowane dzieła sztuki i okazy przyrody. Ciepłe, stylowe wnętrza, stylizowane, antyczne meble i szafy są tak wszechobecne, że stojące na biurkach (również stylowych) komputery stanowią wręcz pewien dysonans. Mimo pozornie staroświeckiej atmosfery zarówno bibliotekarze, jak i użytkownicy dysponują najnowocześniejszymi urządzeniami, korzystają z dostępu do wielu światowych baz danych, biblioteka funkcjonuje więc w jak najbardziej współczesnych realiach.
   XXIII doroczna konferencja IATUL zgromadziła ok. 150 uczestników z 32 krajów. W dyskusjach, zarówno oficjalnych, jak i kuluarowych, reprezentowane więc były rozmaite, często sprzeczne poglądy na zagadnienia stanowiące przedmiot obrad.

Konrad Gesner, “Historia animalium”, wyd. 1551 r., fot. R. Innman

    Konferencja nosiła tytuł “Partnership, Consortia & 21st Century Library Service”. Problem współpracy bibliotek rozpatrywano w odniesieniu do różnych form i płaszczyzn wzajemnego działania. Jednym z wątków była współpraca bibliotek w opartym na zasadzie konsorcjum dostępie do baz danych i czasopism elektronicznych, który jest także popularny w polskich bibliotekach. Tego typu działanie zostało poddane dosyć ostrej krytyce, skierowanej przede wszystkim pod adresem wydawców i właścicieli zasobów elektronicznych. Lansowano jednocześnie model współpracy bibliotek, instytucji badawczych i agencji dystrybuujących informację w ramach konkretnie i wąsko zarysowanych tematów czy zagadnień. Podkreślano przy tym równoważność partnerów współdziałających w ramach określonego tematu. Sytuację taką uznano za modelową.
   Wielu referentów prezentowało konkretne rozwiązania, jakie zastosowano w bibliotekach różnych krajów, współpracując w ramach konsorcjów z naukowymi instytutami badawczymi, dystrybutorami informacji, a także z przemysłem. Omawiane przykłady można generalnie podzielić na dwie grupy: pierwsza – to biblioteki, które wdrożyły przytoczony wyżej model współpracy i znalazły partnerów (przede wszystkim w USA, Australii, Holandii, Szwajcarii), druga grupa – to biblioteki, w których podobne formy współpracy są dopiero tworzone lub mało zaawansowane. Zwracano uwagę, że taka współpraca przynosi obok efektów merytorycznych również istotne korzyści finansowe poprzez obniżenie kosztów, w niektórych przypadkach nawet do 50 proc. przy jednoczesnym zwiększaniu efektywności.
   Za celowe uznano wspólne przygotowywanie przez biblioteki projektów badawczych i naukowych, a także programów edukacyjnych i wspomagających badania naukowe (np. Geater Western Library Alliance w USA, Australian Digital Theses Program, National Diet Library w Japonii czy europejskie projekty Figaro Project, EURILIA). Określono to mianem “kooperacji bibliotek w ramach wąsko zarysowanych zadań”.
   “More ways, more places, more partners” (“Więcej dróg, więcej miejsc, więcej partnerów”) – to hasło, które zdaniem Winstona Tabba z Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie, winno przyświecać bibliotekarzom XXI wieku. Jednym z najważniejszych zadań, stojących przed bibliotekami i bibliotekarzami, jest kreowanie i organizowanie komunikacji aktywnej w społeczeństwie, kooperacji aktywnej między bibliotekami, instytucjami badawczymi i naukowymi, przy równorzędnym udziale partnerów: autorów, bibliotekarzy, wydawców, agencji i instytucji naukowych oraz przemysłu.
   Pełne teksty wszystkich wystąpień zostaną opublikowane w “IATUL Proccedings” (CD Edition).
   Tradycyjnie jeden dzień konferencji był przeznaczony na zapoznanie się z pracą interesujących bibliotek, a także zaznajomienie się z tradycją i kulturą kraju goszczącego uczestników. W ramach “Study tour” można było zobaczyć Harry S. Truman Presidential Library and Museum lub Bibliotekę Uniwersytetu Stanowego w Kansas. Szczególnie interesująca była Biblioteka i Muzeum H. Trumana. Obok olbrzymiej liczby oryginalnych dokumentów pochodzących z okresu prezydentury Trumana, można było zobaczyć liczne eksponaty z tamtych czasów, w tym rekonstrukcję gabinetu owalnego z Białego Domu z oryginalnym wyposażeniem, ulubione przedmioty prezydenta i senatora, a także jego samochody. Warto wiedzieć, że właśnie w tej bibliotece został podpisany akt akcesyjny, określający warunki przystąpienia Polski, Czech i Węgier do NATO. Liczna dokumentacja oraz wystawa zdjęć z ceremonii podpisania dokumentów akcesyjnych to niezwykłe polonica w samym niemal sercu Ameryki Północnej.

Gabinet owalny. Rekonstrukcja w Harry S. Truman Presidential Library and Museum, fot. M. Górski

    Niewątpliwą atrakcję dla uczestników konferencji stanowiła wizyta w stadninie bizonów, co w połączeniu z uczestnictwem w tradycyjnym rodeo nawiązywało do kowbojskich tradycji tego regionu. Organizatorzy nie zapomnieli również, że Kansas City jest kolebką amerykańskiego, czarnego jazzu. Wielką atrakcją było zwiedzanie muzeum jazzu, połączone z jam-session w słynnym The Blue Room – miejscu, gdzie grały największe sławy światowego jazzu m.in. Louis Armstrong, Charlie Parker, Billie Holiday, John Coltrane.
   Tragedia z 11 września ubiegłego roku spowodowała olbrzymie zmiany w podejściu Amerykanów do wielu spraw i problemów. Zauważyć można tendencję do samoograniczania tak pielęgnowanych tradycyjnych wolności amerykańskich. Cierpliwość, z jaką znoszą oni pewne utrudnienia, podporządkowanie się dyscyplinie – są godne podziwu. Godny podziwu i naśladowania jest też – niezachwiany mimo tak wielkiego dramatu – tradycyjny optymizm cechujący Amerykanów.