NAUKA I TECHNIKA W PK

Jacek Przędzik

Krakowskie Centrum Komunikacyjne
historia i perspektywy

    Tereny wokół krakowskiego dworca PKP nadal straszą. Najłatwiej się tam dostać przez dziurę w płocie, następnie trzeba przejść szutrową ścieżką, po obu stronach której rosną dzikie chaszcze, żeby stwierdzić, że jedyną inwestycją Nowego Miasta jest drewniana buda, do której wstępu broni kotara ze starego dywanu. Jest tam jeszcze tajemniczy drewniany krąg z podkładów kolejowych i betonowe ruiny – ślad dawnej świetności kolei.
   Budowa Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego, jak na Kraków przystało, ma już swoją historię. Blisko 40 lat upłynęło od ogłoszenia konkursu na zagospodarowanie tych terenów. Zapisano przy tym piękne hasła, których realizację już wówczas uznano za niezbędną dla prawidłowego funkcjonowania miasta. Oto niektóre z tych idei: uwolnienie zabytkowego centrum Krakowa od ruchu tranzytowego, obniżenie emisji spalin, odzyskanie terenów po nadmiernie rozbudowanej stacji kolejowej, zapewnienie niezbędnej sprawności komunikacji miejskiej.
   Historii, ale również perspektywom budowy Nowego Miasta poświęcono posiedzenie Zespołu Dzielnicy I ds. Rozwoju i Kształtowania Śródmieścia Miasta Krakowa, które odbyło się 16 kwietnia br. w pawilonie usługowo-wystawowym Politechniki Krakowskiej. Zespół powołano uchwałą Rady Dzielnicy I, by zajmował się zrównoważonym rozwojem centrum miasta i jego powiązaniem z aglomeracją metropolitalną. W pracach zespołu biorą również udział, jako eksperci (spoza rady) w zakresie urbanistyki i komunikacji, pracownicy naszej uczelni. Są to: prof. Stanisław Juchnowicz, prof. Marian Tracz, prof. Krzysztof Bieda. Ważne zarówno dla Dzielnicy I, jak i Krakowa posiedzenie mogło odbyć się na Politechnice Krakowskiej dzięki życzliwości i osobistemu zaangażowaniu rektora prof. Kazimierza Flagi, który również wziął w nim udział.
   Zainteresowanie pracowników naszej uczelni budową Nowego Miasta wydaje się oczywiste, przynajmniej z dwóch powodów. Jednym jest bezpośrednie sąsiedztwo — część planowanych inwestycji mogłaby powodować uciążliwości. Tak było np. z propozycją lokalizacji tymczasowego dworca autobusowego w pobliżu kampusu przy ul. Warszawskiej. Interwencja Senatu Akademickiego PK doprowadziła do wyjaśnienia sprawy i dziś już wiadomo, że zostanie on wybudowany (zgodnie zresztą z zapisami tzw. Planu Koordynacyjnego KCK) po wschodniej stronie dworca PKP.

    Drugim powodem zainteresowania są szanse i wyzwania, jakie dla naukowców większości specjalności reprezentowanych na PK tworzy tak ogromny plac budowy.
   Na obrady przybyli przedstawiciele władz lokalnych, a także dużych i średnich przedsiębiorstw Krakowa, zainteresowani największą inwestycją miasta. Wojewodę małopolskiego reprezentował dyrektor Wydziału Rozwoju MUW Jan Choczaj, któremu wręczono rezolucję radnych Dzielnicy I. Wyraża ona zaniepokojenie wstrzymywaniem tak ważnej inwestycji. Ze strony władz Krakowa w spotkaniu wziął udział wiceprezydent Krzysztof Adamczyk, a ze strony firmy Tishman Speyer Properties – dyrektor ds. projektu i budowy Chris Humnicki. Miałem zaszczyt i przyjemność zorganizować i prowadzić to posiedzenie.
   Podczas spotkania mgr inż. arch. Ryszard Frankowicz (Agencja Centrum) zaprezentował koncepcję urbanistyczną, mgr Sławomir Podgórski (Agencja Rozwoju Miasta UMK) – program budowy układu komunikacyjnego, a mgr inż. Janusz Bardel (Tishman Speyer Travelers Polska 1) mówił o inwestycjach Nowego Miasta realizowanych przez TST 1.
   Pierwszy z referentów zajmuje się projektowaniem i budową Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego od 34 lat, tj. od powołania w 1968 r. Pracowni Centrum Komunikacyjnego przy BPKol (wygrany konkurs), a od 1980 r. jest generalnym projektantem KCK. W sposób rzeczowy, ale i nie pozbawiony sarkazmu, przedstawił meandry tworzenia zespołów projektowych i udziałowców planowanych inwestycji. Początkowo KCK było finansowane i budowane za środki rządowe, PKP i gminy Kraków. Następnie udziałowcy: wojewoda krakowski, PKP i gmina Kraków utworzyli Spółkę KCK, której celem było skoordynowanie inwestycji.
   W przetargu międzynarodowym wyłoniono inwestora strategicznego TST Polska 1, który przygotował „Studium komunikacyjne” i „Plan zagospodarowania KCK” oraz w 2002 r. wykupił tereny od PKP (projekt Nowe Miasto).
   Znaczenie Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego wiąże się przede wszystkim z jego strategicznym położeniem. Poza tym jest to ostatni duży, nie zabudowany teren w centrum miasta. (Obszar KCK zamyka się strefą wielko- i staromiejską o charakterze mieszkaniowo-komercyjnym, od północy granicę stanowi ul. Kamienna, al. 29 Listopada z osiedlem Wiśniowa i ul. Prandoty; od wschodu – ulice Brodowicza, Beliny-Prażmowskiego – al. Powstania Warszawskiego, ul. Kotlarska aż po Wisłę; od południa – Wisła od mostu Kotlarskiego do ul. Konopnickiej; od zachodu – Aleje Trzech Wieszczów do ul. Kamiennej i al. 29 Listopada.
   Ścisły obszar KCK obejmuje węzeł 29 Listopada – Aleje Trzech Wieszczów z wiaduktem nad PKP, ulice: Pawia – Warszawska; Lubicz i Węzeł Mogilski z ul. Lubomirskiego i Galicyjską).
   W „Studium komunikacyjnym” przygotowanym przez Agencję Centrum Sp. z o.o. został opisany ruch pojazdów i podróżnych w kierunku głównych obiektów komunikacyjnych, takich jak dworzec kolejowy, autobusowy, terminal lotniczy oraz obiektów komercyjnych po stronie zachodniej (zespół hotelowo-handlowo-biurowo-rozrywkowy pomiędzy stacją PKP a ul. Pawią, ul. Lubicz i al. 29 Listopada z wiaduktem) i nowych obiektów przy ul. Pawiej oraz obiektów po stronie wschodniej na terenach po MON, przy ul. Lubicz i ul. Rakowickiej.
   Inwestycje komunikacyjne realizowane są etapowo. Przebudowana stacja PKP jest nowa, przelotowa, przeznaczona wyłącznie dla ruchu pasażerskiego. Trwają prace nad rozpoczęciem budowy nowego, centralnego dworca autobusowego po stronie wschodniej, przylegającego do dworca kolejowego (ruch przesiadkowy). Krakowski szybki tramwaj, wraz z linią tramwaju tradycyjnego na ul. Pawiej oraz modernizacja sieci autobusów miejskich powinny ułatwić komunikację na tym obszarze. Budowa nowych ulic o charakterze przelotowym i obsługujących KCK (w tym Węzeł Mogilski, ul. Lubomirskiego z Galicyjską, Tunel WZ i Pawia z Warszawską) ułatwi komunikację mieszkańcom. Jak dotąd przebudowano skrzyżowanie ulic Basztowa – Lubicz – Westerplatte – Kamienna wraz z przejściem podziemnym i nową ulicę przedłużającą al. Słowackiego, z bezkolizyjnym Węzłem Północnym z wiaduktem nad PKP, przebudowano także al. 29 Listopada oraz wykonano ul. Lubomirskiego jako łącznik pomiędzy Węzłem Mogilskim a ul. Galicyjską (Trasa Centralna).

Aktualnie są realizowane lub przygotowywane inwestycje komunikacyjne:

• krakowski szybki tramwaj — realizacja wiąże się z przebudową al. Powstania Warszawskiego; budową nowego dwupoziomowego Węzła Mogilskiego (z wszystkimi relacjami tramwajowymi poprzez tunele i możliwością ruchu dla pieszych na dolnym poziomie); wprowadzeniem tramwaju do tunelu pod ul. Lubomirskiego; wykonaniem przystanków w tunelu, na drugim poziomie pod stacją PKP i dworcem podziemnym; wykonaniem brakującego odcinka tunelu pod terenami TST Polska 1 (od dworca PKP do Politechniki Krakowskiej) z kolejnym podziemnym przystankiem przesiadkowym i przejściem podziemnym pod ul. Pawią; wyprowadzeniem tunelowym na powierzchnię terenu i połączeniem z tramwajem konwencjonalnym na ul. Pawiej; modernizacją pętli tramwajowej „Kamienna”.
• ul. Galicyjska – będzie stanowić kontynuację Trasy Centralnej (od zrealizowanej ul. Lubomirskiego, wzdłuż wschodniej strony układu stacji PKP, etapowo do al. 29 Listopada, a docelowo poprzez prognozowaną ul. Twardego do ul. Opolskiej). Z Trasy Centralnej odłączona zostanie dwujezdniowa odnoga poprzez Tunel WZ do ul. Pawiej. Płynność ruchu na Trasie Centralnej zapewni estakada północ — południe. Do Centralnego Dworca Autobusowego będzie można dojechać od ul. Galicyjskiej; podobnie na parking na Płycie Centrum i na tereny komercyjne po MON.
• ul. Pawia – będzie zmodernizowana na obecnym odcinku i przedłużona do Węzła al. 29 Listopada; wraz z nową, równoległą do niej, linią tramwaju konwencjonalnego Westerplatte – Kamienna będzie stanowiła główną ulicę zasilającą Nowe Miasto od strony zachodniej.
• Równocześnie nastąpi przebudowa sieci energetycznej i gazowej – zostaną wybudowane dwie magistrale gazowe, będą położone nowe kable elektryczne i telekomunikacyjne oraz zostanie wykonany kolektor kanalizacyjny.

    W dyskusji wyrażano obawy co do losów tak ważnej inwestycji oraz podważano niektóre rozstrzygnięcia. Rektor PK prof. Kazimierz Flaga przekonywał, że warto przystąpić do konkretnych działań, by jak najszybciej zagospodarować te atrakcyjne tereny, a zaprzestać nieustannych dyskusji. Głos zabrał także przedstawiciel firmy Tishman Speyer Properties mgr inż. arch. Chris Humnicki – dyrektor ds. projektu i budowy, który stwierdził, że podpisanie umowy wieczystego użytkowania gruntu PKP świadczy o postępie w sprawach formalnych, ale nie oznacza ich zakończenia. Pozostaje jeszcze kwestia działek użytkowanych przez PKS SA w Krakowie oraz Pocztę Polską. TSP czeka na decyzje Ministerstwa Skarbu i władz Poczty, by podpisać stosowne umowy. Dopiero wtedy będzie można mówić o powodzeniu projektu, terminach, harmonogramach. Bardzo ważne jest także, by miasto terminowo wywiązało się z podjętych zobowiązań dotyczących wykonania nowego układu komunikacyjnego KCK, gdyż jego realizacja rzutuje na terminy budowy Nowego Miasta.
   Na zakończenie uczestnicy wzięli udział w wizji lokalnej budowy i obszaru objętego projektem.

Fot. J. Zych

inż. Jacek Przędzik jest pracownikiem Katedry Maszyn i Urządzeń Energetycznych w Instytucie Aparatury Przemysłowej i Energetyki, WM PK; społecznym inspektorem pracy na PK, członkiem Senatu Akademickiego.