PRACE SENATU PK


Andrzej Kadłuczka

DOKTORAT HONORIS CAUSA
Profesora Mihály Zádora

Profesor Mihály ZÁDOR

Fot. J. Zych

    Profesor Mihály ZÁDOR jest wybitnym historykiem architektury, znawcą architektury średniowiecznej, autorem syntetycznych edycji i podręczników: Monuments of Budapest, 1955 (z Alajos Sodor), History of Architecture of Budapest - Townscape and Monuments (z Alajos Sodor i Bela Borsos) oraz History of Architecture. Middle Ages, Romanesque, 1990.
    Jest wykładowcą historii architektury i metod ochrony budowli zabytkowych na macierzystym uniwersytecie i wielu uczelniach europejskich, amerykańskich i kanadyjskich, organizatorem znanych sympozjów dotyczących edukacji w dziedzinie ochrony zabytków architektury, a także autorem specjalistycznych programów edukacyjnych.
    Dzięki kontaktom z Profesorem Zádorem i jego pasji kształcenia młodych kadr dla konserwacji, wielu młodych pracowników naukowych Instytutu Historii Architektury i Konserwacji Zabytków w latach 1980-1990 mogło odbyć staże naukowe, szkoleniowe i uczestniczyć w stałych seminariach organizowanych w Instytucie i laboratorium prowadzonym w Uniwersytecie Technicznym w Budapeszcie przez Profesora Zádora, który jest zarazem stałym wykładowcą podyplomowego studium prowadzonego w IHAiKZ.
    Podejmując z entuzjazmem współpracę w realizacji idei Konferencji Konserwatorskiej Kraków 2000 był nie tylko jej aktywnym promotorem na arenie międzynarodowej, ale także wiceprzewodniczącym Rady Programowej i współorganizatorem jednej z sekcji tematycznych.
    Mając na uwadze autorytet zawodowy i naukowy Profesora Mihály Zádora i jego pozycję w międzynarodowym środowisku konserwatorskim, a także ponad 20-letnie dowody przyjaźni i wielostronnej współpracy z WA PK i na jego rzecz, Senat PK na wniosek Rady Wydziału Architektury zadecydował o nadania Mu tytułu doktora honoris causa. Dyplom wręczył Kandydatowi JM Rektor PK profesor Kazimierz Flaga na pięknej uroczystości, która odbyła się w auli Collegium Maius UJ 27 października br., gromadząc członków Senatu PK, Rady Wydziału, a także wielu wybitnych przedstawicieli świata konserwatorskiego.

    Kiedy pod koniec lat 70. w ówczesnej Polsce nasilał się kryzys gospodarczy, jego skutki ostro dotykały także szkolnictwo wyższe, w tym programy naukowo-badawcze. Uczelnie poszukiwały więc usilnie kontaktów zagranicznych i partnerów wspólnych przedsięwzięć badawczych. Od tego właśnie okresu zaczyna się intensywna współpraca Instytutu Historii Architektury i Konserwacji Zabytków z bratnim Instytutem Historii i Teorii Architektury Technicznego Uniwersytetu w Budapeszcie, której niestrudzonym orędownikiem i autentycznym animatorem stał się profesor Mihály Zádor.
    Ten wybitny węgierski naukowiec już wtedy był mocno związany z międzynarodowym środowiskiem konserwatorskim poprzez członkostwo i działalność w ramach ICOMOS-u, gdzie znany był jako ekspert w dziedzinie konserwacji kamienia i cegły. Problem ten właśnie wówczas, w szczytowym okresie niekontrolowanej industrializacji, pomijającej wymogi ochrony środowiska, stał się dla krakowskich zabytków architektury przysłowiowym problemem "życia lub śmierci".
    Pamiętam dobrze, a mam do dziś zachowane wycinki z prasy lokalnej, która dramatycznie donosiła o przyspieszonym procesie destrukcji - o dosłownym "rozsypywaniu się" murów krakowskich budowli atakowanych przez zanieczyszczone powietrze atmosferyczne z nadmierną zawartością siarki i fluoru oraz wilgoć penetrującą ich fundamenty pozbawione stosownych zabezpieczeń. Ratunkiem w tym ostatnim przypadku było stworzenie odpowiedniej izolacji poziomej i pionowej w taki sposób, by jak najmniej ingerować w stare, cenne struktury. A właśnie nie kto inny jak profesor Mihály Zádor wspólnie z brytyjskim naukowcem Peterem Cookiem był autorem opatentowanej metody zabezpieczenia murów przed wilgocią metodą iniekcji. Toteż kiedy na początku lat 80. w końcową fazę wkroczyły prace konserwatorskie przy rewaloryzacji budynku przy ul. Kanoniczej 1, przeznaczonego dla naszego Instytutu, podjąłem starania, aby wykorzystać doświadczenie i zaplecze techniczne jakie posiadał profesor Zádor, w celu zastosowania tej wówczas unikalnej, a dziś powszechnie stosowanej metody. Profesor Zádor entuzjastycznie odniósł się do złożonej mu propozycji, podejmując w latach 1983-84 inicjatywę osobistej pomocy w osuszeniu i konsolidacji zawilgoconych murów piwnic odnowionego budynku przy ul. Kanoniczej 1 w Krakowie, co w ówczesnych warunkach ekonomicznych było zadaniem niemal niewykonalnym. Bezinteresownie wykonane przez profesora Zádora badania i pomiary stanu zawilgoconych murów, a następnie autorski projekt konserwatorski stały się podstawą dla końcowego sukcesu - uratowania i adaptowania dla współczesnych potrzeb unikalnego zespołu piwnic średniowiecznych, do jakich zaliczyć należy piwnice IHAiKZ. Współpracując ściśle z kierownictwem wydziału i uczelni oraz z Zarządem Rewaloryzacji i WKZ, profesor Zádor osobiście umożliwił - dzięki swemu autorytetowi - w ramach tzw. bezdewizowego importu z Węgier dostarczenie do Polski zachodnich komponentów i specjalistycznej aparatury technicznej, niezbędnych do przeprowadzenia tej eksperymentalnej w skali Polski operacji, która zakończyła się pełnym sukcesem.