NASZA POLITECHNIKA

Prezydium RZ NSZZ "Solidarność":
Marek Bielczyk, Ludwik Byszewski, Elżbieta Chrzanowska, Marian Mikołajek, Beata Nawrot, Marta Niemiec, Agnieszka Sadowska, Elżbieta Węcławowicz-Bilska, Czesław Wilczyński, Janusz Zajęcki

XX lat "Solidarności" - część I

    Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" powstał w sierpniu 1980 roku jako antykomunistyczny ruch społeczny stawiający sobie za cel suwerenność i niepodległość państwa polskiego, zbudowanego na zasadach demokratycznych oraz ochronę wolności człowieka. Oprócz wymienionych wyżej celów narodowych i społecznych NSZZ "Solidarność" jako związek zawodowy, od początku swego działania, stawia sobie jako podstawowe zadanie ochronę interesów pracowników, a więc działanie na rzecz podnoszenia jakości i poziomu materialnego ich życia. W zakresie praw których obronę zakłada Statut i Program NSZZ "Solidarność" mieszczą się postanowienia Europejskiej Karty Społecznej (European Social Charter) przyjętej 12.10.1961 roku przez Radę Europy i uzupełnionej protokołem dodatkowym z 5.05.1988 roku.

    Podstawą ustalania strategii i taktyki NSZZ "Solidarność" była i jest społeczna nauka Kościoła. Oznacza to, że relacje między pracownikami a pracodawcami mogą i powinny mieć charakter partnerski, określony wspólnotą podstawowego dobra, jakim jest pomyślny rozwój zakładu pracy. Źródłem konfliktów między pracownikami a pracodawcą nie jest sprzeczność interesów lecz sposób rozumienia wspólnego celu i wybór środków prowadzących do jego osiągnięcia. Celem NSZZ "Solidarność" jest wypracowanie i upowszechnienie takich mechanizmów regulujących kontakty między związkami zawodowymi, pracodawcą i państwem, które zagwarantują poszanowanie interesów stron, co tworzy warunki do rozwoju gospodarczego. Według słów Ojca Świętego Jana Pawła II zapewnienie podmiotowości społeczeństwa nastąpi wówczas "gdy każdy na podstawie swej pracy będzie mógł uważać siebie równocześnie za współgospodarza wielkiego warsztatu pracy przy którym pracuje wraz ze wszystkimi" (Encyklika "Laborem exercens", 14).

Początek działalności

    Kraków należał do tych miast, które bardzo późno zrozumiały potrzebę udzielenia poparcia dla strajkujących załóg Wybrzeża. Osobami, które usiłowały stworzyć bank informacji i organizować pomoc strajkującym, byli działacze Studenckiego Komitetu Solidarności oraz nieliczni pracownicy HiL.
    15-go września 1980 roku powołany został Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ "Solidarność". Zadaniem jego była pomoc w tworzeniu Związku. Zarząd - ludzie, którzy podjęli trud tworzenia organizacji, pozbawieni byli jakichkolwiek środków. Rozpoczęła się, w atmosferze stale utrzymującego się zagrożenia, pełna wyrzeczeń praca, mająca na celu rozwój organizacji we wszystkich zakładach, instytucjach oraz doprowadzenie do pierwszych, demokratycznych wyborów w Związku.
    NSZZ "Solidarność" powstał w Politechnice Krakowskiej w ramach ogólnokrajowego zrywu solidarnościowego we wrześniu 1980 roku. Zaczęły wówczas powstawać koła związkowe na wydziałach i w instytutach uczelni - pierwsze 14 września na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej.
    Już 29 września ukonstytuował się Uczelniany Komitet Założycielski NSZZ "Solidarność" PK w składzie: przewodniczący Wiktor Gogoliński; dwóch wiceprzewodniczących: Jacek Skrzypek i Janusz Zajęcki oraz członkowie - przewodniczący komitetów wydziałowych i innych jednostek organizacyjnych. W początkach października zarejestrowano w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim Uczelnianą Komisję Zakładową PK. 15 października 1980 roku zawarte zostało porozumienie z rektorem PK w sprawie zasad i warunków współdziałania NSZZ "Solidarność" z władzami uczelni i uczestnictwa przedstawicieli Związku w ciałach kolegialnych.
    Pierwsze Walne Zebranie Delegatów NSZZ "Solidarność" w PK odbyło się 13 grudnia 1980 roku. Przyjęto sprawozdanie Uczelnianego Komitetu Założycielskiego, określono strukturę Organizacji Zakładowej, wybrano przewodniczącego Komisji Zakładowej w osobie Wiktora Gogolińskiego, i członków Komisji Zakładowej oraz Komisji Rewizyjnej. Została także uchwalona Deklaracja Programowa.
    Drugie Nadzwyczajne Walne Zebranie Delegatów NSZZ "Solidarność" PK 16 maja 1981 roku na przewodniczącego Komisji Zakładowej wybrało Jacka Skrzypka.
    W okresie od pierwszego Walnego Zebrania Delegatów do stanu wojennego, "Solidarność" PK prowadziła bardzo aktywną i zakrojoną na szeroką skalę działalność związkową oraz społeczną, występując w obronie praw pracowniczych i obywatelskich. Intensywnie działały między innymi sekcje: programowa, interwencji oraz informacji, która wydawała początkowo pisemko DdJ, a później biuletyn informacyjny.
    12 grudnia 1981 roku odbywała się w Politechnice Krakowskiej pierwsza tura trzeciego Walnego Zebrania Delegatów NSZZ "Solidarność". Przedstawiono wtedy szeroko zarysowany projekt Programu Działania Organizacji Zakładowej. Nie dokończono jednak dyskusji programowej.

Okres działalności niejawnej

    W nocy z 12/13 grudnia działalność Związku została brutalnie przerwana przez wprowadzenie w naszym Kraju stanu wojennego i związaną z tym delegalizację NSZZ "Solidarność". W tej nowej sytuacji politycznej, 14.12.1981 odbyło się posiedzenie Komisji Zakładowej poświęcone likwidacji sekretariatu KZ, ukryciu materiałów związkowych oraz podjęciu decyzji o przejściu do działalności podziemnej. Kierowanie Związkiem na Politechnice przekazano Komisji Rewizyjnej.
    Członkowie NSZZ "Solidarność" PK w pierwszych dniach stanu wojennego aktywnie wspierali zakłady pracy, które przystąpiły do strajków okupacyjnych. Prowadzono nasiloną działalność organizacyjną, zorganizowano sieć informacyjną obejmującą nie tylko Politechnikę Krakowską, ale także przekazywano informacje do wytypowanych zakładów pracy. Niesiono pomoc rodzinom internowanych i więzionych działaczy związkowych. Prowadzono dystrybucję darów zagranicznych w parafii w Bieńczycach. Podejmowano interwencje w sprawie aresztowanych studentów.
    Przełomowym wydarzeniem dla działalności Związku w uczelni było zebranie przedstawicieli kół z różnych wydziałów i jednostek PK w budynku parafialnym Kościoła św. Mikołaja przy ul. Kopernika. Powołano wtedy zespół koordynacyjny, który organizował i kierował działaniem NSZZ "Solidarność" w Politechnice. Zespołem kierował Zenon Waszczyszyn, zastępcą był Jan Grabacki. W skład zespołu wchodzili (wymienieni w porządku alfabetycznym):
Leszek Demkowicz, Ludwik Górski, Wiesław Glos, Jan Grabacki, Stanisław Karczmarczyk, Irena Łazarska, Henryk Pachla, Andrzej Potocki, Jan Radzikowski, Andrzej Romaniszyn, Marek Stodulski, Bożena Suchanek, Andrzej Tomana, Zenon Waszczyszyn, Hanna Witkowska, Czesław Wilczyński, Adam Wołoszyn, Piotr Wzorek, Janusz Zajęcki, Jadwiga Zborowska, Leszek Zieliński.
    Członkowie Związku bardzo aktywnie włączyli się w wybory Romana Ciesielskiego do Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Roman Ciesielski został przewodniczącym Rady.
    Zorganizowanie pieszej pielgrzymki do Rzymu w 1983 roku zaowocowało stałą współpracą z ks. Kazimierzem Jancarzem z Mistrzejowic.
    Od 1984 roku rozpoczęły się regularne spotkania Zespołu Koordynacyjnego w budynku parafialnym Kościoła św. Floriana przy ul. Warszawskiej. Tam też została utworzona Wspólnota Politechniki Krakowskiej, która między innymi organizowała spotkania dyskusyjne z udziałem wybitnych przedstawicieli świata kultury, polityki, nauki.
    W roku 1985 powstała Krakowska Wspólnota Akademicka, która między innymi dzięki życzliwej opiece OO. Misjonarzy przy kościele pod wezwaniem Matki Boskiej z Lourdes, rozwinęła bogatą działalność kulturalną i oświatową. Dyskusje, spotkania ze znanymi twórcami, wystawy, filmy wideo, wreszcie cykle wykładów na temat politologii, historii najnowszej, literatury emigracyjnej, problemów ekologii i ochrony zdrowia, astrofizyki i kosmologii gromadziły setki słuchaczy. Przewodniczącym Rady Społecznej KWA był Zenon Waszczyszyn, a w Zespole Wykonawczym Politechnikę reprezentował Jan Grabacki.
    W Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej Nauki reprezentował nas Ludwik Górski.
    Działalność związkowa nabierała coraz większego rozmachu, intensyfikowały się kontakty z działającymi i powstającymi na nowo ogniwami struktur "Solidarności" zarówno w Krakowie, jak i w innych miastach Polski.
    W październiku 1988 roku powstał Komitet przygotowujący powrót do jawnej działalności NSZZ "Solidarność" w PK, który na początku 1989 przekształcił się w Tymczasową Komisję Zakładową NSZZ "Solidarność".
    23 maja 1989 roku odbyło się Walne Zebranie Delegatów NSZZ "Solidarność" Politechniki Krakowskiej, potraktowane jako II tura przerwanego zebrania z 12 grudnia 1981 roku. Jawna Organizacja Zakładowa NSZZ "Solidarność" Politechniki Krakowskiej skupiła w swych szeregach znaczną część pracowników uczelni.
    Od tego czasu Związek działa zgodnie z ustawą o związkach zawodowych i własnym statutem. Odnowiono porozumienie z władzami uczelni zawarte w roku 1980. Obecnie trwa piąta kadencja Komisji Zakładowej Związku.