NASZA POLITECHNIKA
Technologia najogólniej może oznaczać dowolne narzędzie lub
technikę, produkt lub proces, dowolne fizyczne urządzenie lub metodę zastosowaną do
realizacji - za pomocą ludzkich umiejętności - określonego zadania.
W tej definicji mieści się pojęcie technologii ochrony zdrowia -
TOZ (technology of heath service) i odnosi się ono do określonych procedur medycznych i
chirurgicznych, urządzeń, systemów organizacyjnych, administracyjnych oraz systemów
wspierających, służących realizacji celu, jakim jest ochrona zdrowia.
Bardzo ogólnie można mówić o zabezpieczeniu (tworzeniu) określonej
jakości życia, na które składa się zdrowie, bezpieczeństwo, ale również komfort
i przyjemność. Dostrzegamy tu zatem tendencje do globalnego sposobu oceny
skuteczności działań wszelkich procedur ujętych w terminie TOZ.
Przez efekt globalnego leczenia rozumie się wszystkie zastosowane
technologie, za pomocą których w relatywnie krótkim czasie uzyskuje się usunięcie
choroby lub ulżenie choremu w cierpieniu.
W odniesieniu do ich fizycznej natury technologie medyczne mogą być
klasyfikowane w kategoriach ich zastosowań. Obejmuję: prewencje, osłonę, diagnostykę,
leczenie i rehabilitację. Mogą być one oceniane w różnym ujęciu:
TOZ są intensywnie rozwijane wraz ze wzrostem kosztów ochrony
zdrowia, w celu poszukiwania ekonomicznie efektywnych rozwiązań i nowych programów ich
realizacji. Wyróżnić tutaj można chociażby technologie wyposażenia, efektywności
leczenia, bezpieczeństwa czy akceptowalności stosowanych metod.
Zachodzą powiązania i sprzężenia pomiędzy poszczególnymi
programami. Tak na przykład program wyposażenia ściśle związany jest z podnoszeniem
efektywności i bezpieczeństwa diagnozy i terapii. Nie bez znaczenia jest ocena czynnika
ludzkiego w systemie doskonalenia korzystania z wyposażenia z elementów ergonomii,
czynników ryzyka oraz ochrony przed mini itp. Zatem TOZ posiada aspekty inżynierskie,
medyczne, ekonomiczne, psychologiczne, socjologiczne oraz etyczne. Na tle zadań TOZ jawi
się rola Inżynierii Medycznej w ujęciu znacznie szerszym niż powszechnie dotychczas
rozumiana.
Inżynieria Medyczna (biomedical engineering, clinical engineering)
jest dziedziną wiedzy dynamicznie rozwijającą się w ostatnich dziesięcioleciach. W
kolejnych wyższych uczelniach pojawiają się specjalności, kierunki czy wydziały o tej
lub podobnej nazwie. Często jednak w programach nauczania zbyt mało miejsca poświęca
się roli menedżerskiej absolwentów tej specjalności, w jak najszerzej pojętym
systemie ochrony zdrowia. Ocenia się, że Inżynieria Medyczna stanie się w XXI
wieku jedną z głównych metod badawczych w wysoko rozwiniętych społeczeństwach.
Można sformułować tezę, że Inżynieria Medyczna, gromadząc wiedzę z nauk
technicznych, winna być ekspertem w ocenie możliwości realizacji określonych celów w
obszarze zadań klinicznych. Inżynieria Medyczna musi być również zaangażowana w
innowacje, badania, rozwój, zarządzanie i dostarczanie najkorzystniejszych
technologii. Musi w perspektywie zwiększyć swój udział w tworzeniu polityki
dotyczącej ochrony zdrowia. W tym zakresie winny być podjęte działania w celu
zwiększenia świadomości społecznej o roli Inżynierii medycznej w racjonalizacji w
zużytkowaniu środków finansowych przeznaczonych na ochronę zdrowia.
Rolę eksperta w ocenie TOZ, jaka przypada Inżynierii Medycznej,
można sformułować jako: "spojrzenie zanim skoczysz". Ma to istotne znaczenie
w świetle dotychczas zbyt pochopnie wprowadzonych technologii, chociażby w chemii,
przemyśle czy rolnictwie. Brak gruntownych analiz powodował bowiem często szkodliwe
skutki bezpośrednie - pierwszego rzędu i drugorzędowe - mało oczekiwane skutki
społeczne, ekonomiczne i środowiskowe.
W odniesieniu do TOZ ma to szczególnie istotne znaczenie, gdyż
obejmuje swym zasięgiem również obszary zagadnień ekonomicznych, socjalnych czy
etycznych, mogących wywołać efekty nieoczekiwane synergistyczne, kumulatywne. Ponadto
TOZ podejmuje problemy nie zawsze zgodnych interesów poszczególnych grup społecznych.
Finalnym celem TOZ jest więc dążenie do tworzenia określonej
jakości życia za pomocą optymalnych, ekonomicznie możliwych w określonych
uwarunkowaniach społecznych i socjalnych - procedur postępowania. W realizacji tego
zadania szczególna rola przypada Inżynierii Medycznej, wnoszącej do TOZ najnowsze
osiągnięcia nauki i techniki, jak również będącej surowym "recenzentem"
wszystkich nowi wprowadzonych technologii ochrony zdrowia w szerokim aspekcie ich
oceny.
W uczelniach o nowoczesnym profilu kształcenia i zamierzających
sprostać wyzwaniom przyszłości powstają specjalności, a nawet kierunki Inżynierii
Medycznej. Również w Politechnice Krakowskiej już od pięciu lat na Wydziale
Mechanicznym istnieje taka specjalność. Szkoda jedynie, iż kolejny drugi rok studenci
zainteresowani tą specjalnością nie będą mogli na niej studiować ze względu na to,
iż warunkiem uruchomienia grupy specjalnościowej jest minimum dwudziestu
zainteresowanych, co wynika z ograniczeń finansowych.
Prof. zw. dr hab. inż. Stanisław Mazurkiewicz - Wydział Mechaniczny PK.