Józef Gawlik

    W Konferencji wzięło udział 135 osób z Niemiec, Kanady, Słowacji, Ukrainy i Polski, w tym 90 osób z uczelni krajowych i zagranicznych, 24 osoby z instytutów naukowych, 16 osób reprezentujących firmy prywatne, 5 osób ze stowarzyszeń i komitetów naukowych. Wydrukowane 2 tomy materiałów konferencyjnych (658 stron) zawierają:

• 6 artykułów okolicznościowych o Profesorze Janie Kaczmarku - Twórcy naukowej i dydaktycznej szkoły obróbki materiałów,
• 64 artykuły naukowe 133 autorów z zakresu obróbki materiałów.

    Konferencję otworzył rektor Politechniki Krakowskiej profesor Kazimierz Flaga, wręczając Jubilatowi Złotą Odznakę Politechniki Krakowskiej.
    Jubileusz osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Jana Kaczmarka - członka rzeczywistego Polskiej Akademii Nauk, członka Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, członka zwyczajnego Akademii Inżynierskiej w Polsce - odbywał się w Krakowie, mieście, z którym Jubilat był związany przez 23 lata (od 1945 do 1968 roku), gdzie studiował oraz uzyskał stopnie i tytuły naukowe.
    Tu też pracował przez wiele lat w obu uczelniach technicznych: Akademii Górniczo-Hutniczej i Politechnice Krakowskiej, zajmując kolejno stanowiska:

• w AGH - od asystenta do docenta w latach 1947¸ 1958,
• w Politechnice Krakowskiej, gdzie uzyskał tytuły naukowe profesora - nadzwyczajnego w 1962,
  zwyczajnego w 1969; był kierownikiem Katedry Obróbki Metali (1958¸ 1988), a także prorektorem (1965¸ 1968); przez ostatnie trzy miesiące kadencji prorektora pełnił też obowiązki rektora. W tym czasie Senat Akademicki Politechniki Krakowskiej na posiedzeniu w dniu 14.06.1968 r. podjął uchwałę o budowie nowych obiektów uczelni na terenie byłego lotniska w Czyżynach oraz budowie obiektów miasteczka studenckiego.

    Pracował również w Instytucie Obróbki Skrawaniem, pełniąc funkcję zastępcy dyrektora w latach 1956¸ 1957 i dyrektora 1957¸ 1968.
    W maju 1968 r. Profesor Jan Kaczmarek obejmuje stanowisko I zastępcy przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki (KNiT), a w grudniu tegoż roku zostaje powołany przez Sejm na stanowisko przewodniczącego KNiT oraz członka Rady Ministrów. Fakt ten przesądza o przeniesieniu się Jubilata z Krakowa do Warszawy, a tym samym zapoczątkowuje "warszawski" okres Jego działalności.
    W trakcie pracy w KNiT jako naczelnym organie administracji państwowej w zakresie rozwoju nauki i techniki, a tym samym innowacyjnego wspierania gospodarki narodowej, wyraziście ujawniają się inne walory charakterologiczne Jubilata, a to przedsiębiorczość i makrokoncepcyjność. I kiedy w grudniu 1972 r. dochodzi do przejęcia KNiT przez nowo utworzone Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (MNSzWiT), na stanowisko ministra w tym resorcie zostaje powołany Profesor Jan Kaczmarek i wchodzi w skład Prezydium Rządu. Ponieważ wcześniej, bo już w styczniu 1972 r. po wyborze na członka rzeczywistego, Jubilat zostaje sekretarzem naukowym Polskiej Akademii Nauk (PAN), w Jego rękach skupiają się wszelkie problemy nauki, techniki i wyższego szkolnictwa w naszym kraju. Obciążenie rzeczywiście ogromne, zwłaszcza w kontekście m.in. stworzenia przez Jubilata w KNiT systemu kompleksowych ogólnopolskich programów badawczo-wdrożeniowych, a w MNSzWiT - skokowego dofinansowania wyposażenia badawczego szkół wyższych oraz ich rozwoju i umacniania czy też wielu nowatorskich przedsięwzięć zrealizowanych w PAN. Po dwóch latach sprawowania funkcji ministerialnej, a jednocześnie poselskiej, Profesor Jan Kaczmarek koncentruje się od grudnia 1974 r. jedynie na stanowisku sekretarza naukowego i członka Prezydium PAN.
    Druga połowa lat siedemdziesiątych - powstają problemy węzłowe. Duży problem węzłowy 05.1, koordynowany przez Zjednoczenie Przemysłu Obrabiarkowego PONAR pt. "Rozwój metod i środków obróbki plastycznej, skrawaniem i ściernej oraz erozyjnej" kierowany jest przez Profesora Jana Kaczmarka. Naukowe podejście do problemów technologii skłania Profesora do wyodrębnienia podproblemu 05.1.1: "Wydzielone badania poznawcze - Podstawy Technologii Maszyn", którego koordynatorem drugiego stopnia zostaje IPPT PAN, pod kierownictwem Profesora Jana Kaczmarka.

    Ważniejsze wyniki pracy badawczej Jubilata można ująć w następującym zestawieniu liczbowym:

• ponad 200 publikacji naukowych w renomowanych czasopismach zagranicznych i krajowych oraz naukowo-technicznych,
• 14 książek i podręczników o charakterze monograficznym,
• 11 patentów wynalazczych (wykorzystanych w przemyśle),
• przeszło 40 ekspertyz dla przedsiębiorstw przemysłowych,
• 30 wypromowanych doktorów (spośród nich ośmiu to późniejsi profesorowie).

    We wszystkich obszarach i na wszystkich poziomach swej działalności Profesor Jan Kaczmarek doceniał, umiał realizować i lubił współpracę międzynarodową. W niełatwych czasach wyszukiwał możliwości przyciągnięcia do współpracy interesujących zagranicznych naukowców, możliwości udziału w badaniach międzynarodowych oraz promocji polskich osiągnięć naukowych i polskich uczonych. Doceniając niewątpliwe osiągnięcia naukowe w ZSRR i utrzymując żywe kontakty z uczonymi z poszczególnych republik radzieckich próbował nawiązywać współpracę z resztą świata, zwłaszcza z Europą Zachodnią i Stanami Zjednoczonymi. W tym obszarze szczególne znaczenie miała działalność Jubilata w Międzynarodowym Towarzystwie Naukowym Badań Obróbki Mechanicznej - CIRP (Collége International pour Lc Étude Scientifique des Téchniques de Production Mécanique), powstałym w 1951 roku jako zachodnioeuropejskie towarzystwo naukowe. W swej CIRP-owskiej działalności Profesor Jan Kaczmarek odegrał istotną rolę nie tylko we władzach, jako wiceprezydent, prezydent, b. prezydent i członek Rady lecz również, a może przede wszystkim, jako inicjator i gorący orędownik Komitetu Naukowo-Technicznego STC "S" (Warstwa Wierzchnia). Wcześniej niż inni zwrócił uwagę na istotne znaczenie warstwy wierzchniej przy ocenie jakości wyrobu i wynikającej stąd potrzeby badań, wyboru właściwych parametrów dla jej opisu, określenia związków tych parametrów z poszczególnymi technikami wytwarzania i późniejszymi właściwościami eksploatacyjnymi wyrobu.

    W ciągu kilkadziesiąt lat trwających różnorodnych i niezwykle intensywnych przejawów działalności na niwie międzynarodowej, Profesor Jan Kaczmarek uzyskał kilkadziesiąt bardzo istotnych odznaczeń, medali i wyróżnień, m.in.: członek zagraniczny National Academy of Engineering, Bułgarskiej Akademii Nauk, Belgijskiej Królewskiej Akademii Nauk, doktor honoris causa Technische Universität Chemnitz i Moskiewskiej Wyższej Szkoły Technicznej (MWTU), zagraniczny członek honorowy Francuskiego Towarzystwa Promocji Mechaniki dla Przemysłu (GAMI), Honorary Scholar of International Institute of Applied Systems Analysis, jest odznaczony Medalem im. Dinova za zasługi w zakresie współpracy między Polską i Bułgarską Akademią Nauk, Złotymi Palmami Francuskiej Akademii Nauk, Grand Officier de Legion d'Honneur za zasługi w zakresie współpracy naukowej i kulturalnej.
    Odznaczenia te, przyznawane przez różne organizacje naukowe, są wyrazami uznania środowisk zagranicznych dla osiągnięć Profesora Jana Kaczmarka i Jego ciągłych wysiłków, ukierunkowanych na nawiązywanie i utrwalanie międzynarodowej współpracy.
    Profesor Jan Kaczmarek znakomicie łączył działalność dydaktyczno i naukowo-badawczą z rozwojem pracowników naukowych, czego efektem były między innymi prace doktorskie wykonane pod Jego kierunkiem. Wśród nich pokaźne grono stanowili pracownicy naukowo-dydaktyczni Politechniki Krakowskiej. Należą do nich: prof. prof. Jan Harasymowicz, Zbigniew Polański, Bolesław Stolarski, Janusz Oprzędkiewicz, Lucjan Przybylski, dr Edmund Kulawik, dr Czesława Wojtowicz.
    Pod kierunkiem Profesora Jana Kaczmarka zostało wykonanych ok. 130 prac dyplomowych, spośród których praca magisterska Tadeusza Szymutko uzyskała w 1965 r. I nagrodę w ogólnopolskim konkursie prac magisterskich uczelni technicznych.
    Wiele interesujących innowacji w dydaktyce zostało wprowadzonych przez Profesora Jana Kaczmarka. Problemowy układ programu i pomocy dydaktycznych do nauczania z zakresu mechanicznej obróbki materiałów, filmy dydaktyczne prezentujące rozwiązania i przykłady z praktyki przemysłowej oraz wyjątkowa erudycja i klarowne prezentowanie złożonych problemów z podstaw teorii i technologii skrawania powodowały, że spotkania z Profesorem Janem Kaczmarkiem zawsze były niepowtarzalnym przeżyciem osobistym. Dbałość o ukształtowanie właściwej postawy młodej kadry dydaktycznej Katedry Obróbki Metali zaowocowała między innymi zajęciem I miejsca przez mgr E. Kulawika w konkursie na najlepszego dydaktyka na Wydziale Mechanicznym PK. Za osiągnięcia w pracy dydaktycznej i kształceniu młodej kadry naukowej otrzymał Jubilat w 1964 r. nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego.
    Również rektor Politechniki Krakowskiej uhonorował Profesora Jana Kaczmarka nagrodami za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowaczej oraz za wybitne osiągnięcia w pracy naukowej.
    Prof. zw. dr inż. dr h.c. Jan Kaczmarek był zawsze - i nadal pozostaje niezmiennie wierny swemu credo życiowemu, które zawiera się w stwierdzeniu: "każdy, komu zależy na rozwoju cywilizacji, powinien w jak największym stopniu - według swoich zdolności i możliwości - działać twórczo i nie powinien pomijać nadarzających się okazji, aby pozytywnie oddziaływać na aktywizację przedsiębiorczości i doskonalenie warunków, sprzyjających najefektywniejszemu korzystaniu z wyników twórczości".

    Życzymy Drogiemu Jubilatowi, aby będąc w dobrym zdrowiu, przez długie lata wspomagał nas nadal swoimi dokonaniami i inspirował do nowych pomysłów, służących rozwojowi i kształceniu następnych pokoleń inżynierów, rozumiejących i umiejących racjonalnie kształtować elementy maszyn za pomocą skrawania.